Jacques van Rooij

Het begon in 1976. 

Want in dat jaar eindigde Jacques’ studie werktuigbouwkunde aan de TU/e. Hij studeerde af bij professor Alexandre Horowitz; een markante man die onder andere ook voor Philips producten bedacht. De bekende Philishave is bijvoorbeeld een idee dat aan zijn brein ontsproot.  Toen Jacques kon afstuderen, was professor Horowitz 70 jaar oud. En op die leeftijd moest hij toestemming van student in kwestie hebben om een rol te spelen bij dat afstuderen. Maar Jacques stond erop, dus die toestemming werd een formaliteit.  

Continue variabele transmissie 

Jacques ging aan het werk bij het Centrum voor Constructie en Mechanisatie. Hij ontwikkelde een belangstelling voor transmissies die de basis zou worden voor zijn carrière. Zijn specifieke interesse ging uit naar de continue variabele transmissie. Voor de niet-ingewijden: een standaard transmissie werkt met versnellingen en vraagt een actieve bijdrage van de bestuurder. Een continue variabele transmissie werkt – zoals de naam dat al zegt – continue. Zonder versnellingen. Zonder trappen. Zonder tussenkomst van de berijder. Jacques: “Dat is dus veel comfortabeler. Je ziet ze steeds meer in vooral Japanse auto’s. Het is een nogal internationaal product. Bedacht in Nederland, gemaakt in Japan en veel gebruikt in de VS. In Tilburg worden ze nu ook gemaakt. Bij Bosch, voorheen Van Doorne Transmissies.  

En nu: nieuwe ontwikkelingen 

De tijden van de transmissies liggen inmiddels achter hem. Jacques is sinds kort met pensioen en besloot zich te gaan richten op nieuwe ontwikkelingen; projecten en uitvindingen die de wereld verbeteren. Letterlijk in dit geval. Want met zijn bijdrage aan het Universiteitsfonds steunt hij Mohammadreza Baigmohammadi, postdoctoraal onderzoeker bij de Power&Flow groep, onder leiding van Professor Phillip de Goey. Deze groep richt zich op innovaties in ‘combustion (verbranding)’. En meer specifiek: op metal fuels; metalen poederdeeltjes als brandstof. Een project met een enorme potentie, maar ook zijn specifieke uitdagingen omdat metaal, en vooral de ontbranding ervan, lastig te beheersen is.  

Jacques vertelt hoe hij bij dit project betrokken raakte. “Ik kwam in contact met mevrouw Karen Ali, de voorzitter van het fonds. Zij heeft me voorgesteld aan Philip de Goey. Ik vond het een ontzettend interessant en vooral hoopgevend project. Daarom besloot ik het te gaan steunen.” Met de bijdrage van Jacques kan Mohammadreza 2 jaar lang bijdragen aan het project. Daarnaast adviseert Jacques Mohammadreza bij zijn projecten. Jacques licht toe: “Hij is bezig met iets nieuws. Een nieuwe ontwikkeling. Ik heb geen verstand van zijn vakgebied, maar wel van het ontwikkelen van nieuwe dingen.  De systemen om tot nieuwe inzichten en ontwikkelingen te komen die ik heb geleerd tijdens mijn studie Werktuigbouwkunde, werken hier ook. Dat was een brede studie, die weliswaar geen of weinig raakvlakken heeft met het Metal Fuels project, maar de wetenschappelijke methodes zijn hetzelfde. Bovendien heb ik inmiddels veel praktijkervaring. En die is ook nuttig in complexe projecten als deze.”   

Grootschalig 

Jacques hoopt dat zijn bijdrage een versnelling betekent op weg naar een duurzame, circulaire economie. En dit project kan daarin volgens hem een cruciale rol in spelen, vooral omdat de brandstof zelf niet verloren gaat en telkens opnieuw ingezet kan worden: “Dit project heeft ook mijn interesse omdat je deze metal fuels vooral grootschalig kunt toepassen. Bijvoorbeeld in energiecentrales. Ik hoop echt dat we hiermee van die vervuilende kolencentrales af kunnen komen en werkelijk drastische CO2 besparingen kunnen realiseren. Zonder als in de grond verstoppen, zoals de gevestigde industrie voorstelt.”  

Jacques hoopt dat we het CO2 probleem snel gaan oplossen: “Als dat niet gebeurt, ondergaat het klimaat een ongewenste verandering. Maar ik geloof dat we het kunnen. We hebben een paar ingrediënten nodig voor een recept tegen klimaatverandering. En daarvan zijn kapitaal en creativiteit wel de belangrijkste”  

Creativiteit 

“Je houdt creativiteit niet tegen. En dat is maar goed ook.” Aldus Jacques. “We hebben creatieven nodig. En gelukkig zullen ze er altijd zijn. Kijk maar naar de auto-industrie. Daar zat ook maar heel weinig beweging in. En toen kwam Elon Musk en liet deze conservatieve sector op zijn grondvesten schudden” In Philip de Goey ziet hij ook zo’n creatieve geest. Iemand die het niet alleen kan bedenken, maar ook verkopen. Inmiddels heeft hij dat ook gedaan; aan Bavaria. Volgens Jacques zijn dat kwaliteiten die je als wetenschapper ook nodig hebt: “Je moet vooruit en naar buiten, ook al breek je daarmee met het standaardbeeld dat mensen van wetenschappers hebben. Het is wat ik ook altijd deed.”  

Leermeester 

Om de toekomstige generaties te helpen om hun competenties en skills te ontwikkelen, is Jacques ook leermeester. In de Innovation Space proberen teams van studenten zelf projecten tot stand te brengen. Een van die teams – Team Solid – legde daarbij de basis voor het Metal Fuels project. Een ander team startte het Lightyear project. “Ik begeleid nu ook twee projecten.” Hij vindt deze Innovation Space een prima manier om studenten voor te bereiden op de toekomst: “Ze moeten samenwerken, zelf veel doen en dan de expert erbij halen als zij denken dat dat nodig of handig is. Jacques: “Als ze mij vragen, kom ik en dan geef ik ze advies.  Bijvoorbeeld over het aanvragen van octrooien en het beschermen van intellectueel eigendom. Daar weet ik veel van, dus dan is het fijn dat ik mijn kennis in hun dienst kan stellen.”  

Elektrisch naar de Zuidpool 

Een ander team ontwikkelt een auto. En niet zomaar één. “Zij zijn bezig met een auto die op zonne-energie naar de Zuidpool moet gaan rijden. Dat is best dapper. Vooral omdat ze niks over auto’s weten. Dan heb je aan de ene kant het voordeel van een frisse blik en het niet gebonden zijn aan conventies. En aan de andere kant heb je het nadeel van een gebrek aan kennis. Gelukkig kan ik ze daarbij helpen.” Jacques vindt het mooi dat ze deze Pipi Langkous mentaliteit hebben: “Als je van tevoren al zegt ‘het is moeilijk en het lukt toch niet’, kom je nooit een stap verder. Dus ga het gewoon doen. Er is veel voor te zeggen om iets juist te gaan doen als je er geen verstand van hebt.”  

Welvaart en weelde 

Over waar het geld voor projecten vandaan moet komen, heeft Jacques een duidelijke mening: “We zijn hier opgegroeid in welvaart en weelde. Dan kun je gaan oppotten, maar je kunt het ook teruggeven aan de maatschappij. Dat is geen verplichting, maar het zou mooi zijn als meer mensen dat naar vermogen zouden doen.” Dat vindt hij ook belangrijk omdat de overheid zich steeds meer terugtrekt uit wetenschappelijke projecten en de bedrijven vooral kijken naar snel rendement. Jacques: “Je moet een project al 10 keer verkocht hebben voordat je het 1 keer kunt gaan doen. Dan kom je nooit tot iets nieuws. Bedrijven drukken alles uit in winstcijfers en risico’’s in plaats van in kansen te denken en in mogelijkheden te geloven.”  

Gelukkig zijn er fondsen zoals het fonds van de TU/e, aldus Jacques: “Want daarmee creëer je wel die ruimte voor nieuwe ontwikkelingen. Zoals het project rond de Metal Fuels.  Zonder het fonds was dat nooit van de grond gekomen. En het is zo ongelofelijk belangrijk dat we nieuwe dingen blijven ontwikkelen.”. 

Alles is mogelijk 

Zijn advies aan de volgende generaties is dan ook “Ga ervan uit dat alles kan. Er zijn vast dingen die vanwege fysica echt niet kunnen, maar voor de rest: denk erover na en probeer het gewoon en wees optimistisch!.”